Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Lipnicy Murowanej, realizując obowiązek określony w art. 63 ust. 16 ustawy z dnia 7 lipca 2023 r. o świadczeniu wspierającym (Dz. U. 2023, poz. 1429) w związku z art. 9 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 775 z późn. zm.) informuje o zmianach w zasadach dotyczących uprawnień do świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego i zasiłku dla opiekuna.
Ustawa z dnia 7 lipca 2023 r. o świadczeniu wspierającym (Dz. U. z 2023 r. poz. 1429) zakłada przebudowę od 1 stycznia 2024 r. dotychczasowego systemu świadczeń dla osób z niepełnosprawnościami oraz ich opiekunów poprzez:
– wprowadzenie do systemu prawnego nowego świadczenia – świadczenia wspierającego kierowanego bezpośrednio do osoby z niepełnosprawnością w wieku od ukończenia 18 roku życia,
– zmiany w warunkach przyznawania funkcjonującego obecnie świadczenia pielęgnacyjnego,
– likwidację specjalnego zasiłku opiekuńczego.
Po wejściu w życie ustawy o świadczeniu wspierającym rodziny będą miały wybór – albo będą mogły pozostać przy dotychczasowym świadczeniu, albo opiekun z niego zrezygnuje i wtedy znajdująca się pod jego opieką osoba niepełnosprawna (o ile jest dorosła) będzie mogła ubiegać się o przyznanie świadczenia wspierającego.
W przypadku gdy osoba pobierająca świadczenie pielęgnacyjne, która sprawuje opiekę nad dzieckiem w wieku do ukończenia 18. roku życia i która będzie chciała od 1 stycznia 2024 r. otrzymać świadczenie pielęgnacyjne na nowych zasadach (czyli z możliwością podejmowania zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej bez ograniczeń lub pobierania emerytury) będzie musiała zrezygnować z pobierania świadczenia pielęgnacyjnego na podstawie starych przepisów i złożyć wniosek o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego na podstawie nowych przepisów.
Świadczenie wspierające
Świadczenie wspierające skierowane jest bezpośrednio do osoby z niepełnosprawnością. Przysługiwać będzie osobie, która ukończyła 18 lat bez względu na osiągnięty przez tę osobę dochód i która posiada wydaną przez wojewódzki zespół ds. orzekania o niepełnosprawności decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia. Wnioski o ustalenie poziomu potrzeby wsparcia będzie można składać do Wojewódzkiego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności od 1 stycznia 2024 r. W pierwszym roku obowiązywania ustawy, czyli od 1 stycznia 2024 r. świadczenie wspierające będzie dostępne dla osób z najwyższym ustalonym poziomem potrzeby wsparcia (87-100 pkt). W kolejnym roku dla osób ze średnim poziomem potrzeby wsparcia (78-86 pkt). Natomiast od 1 stycznia 2026 r. świadczenie wspierające będzie dostępne także dla osób z niepełnosprawnościami z najniższym poziomem potrzeby wsparcia (70-77 pkt).
Osoba wymagająca opieki:
- na którą przyznano na podstawie przepisów dotychczasowych prawo do świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego albo zasiłku dla opiekuna,
- na którą przyznano prawo do świadczenia pielęgnacyjnego na podstawie przepisów ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych, w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 7 lipca 2023 r. o świadczeniu wspierającym
-może otrzymać świadczenie wspierające od 1 stycznia 2024 r. także w przypadku, gdy w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia, potrzebę tę określono na poziomie od 70 do 89 punktów w skali potrzeby wsparcia, o ile spełnia warunki uprawniające do tego świadczenia.
Kwota świadczenia będzie zróżnicowana i uzależniona od ustalonej potrzeby wsparcia czyli uzyskania odpowiedniej liczby punktów. Przysługiwać będzie od 40% do 220% renty socjalnej.
Podmiotem właściwym w zakresie prowadzenia postępowania w sprawie świadczenia wspierającego oraz wypłacania tego świadczenia będzie Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
Ustawa nakłada na ZUS obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz składek na ubezpieczenie zdrowotne opiekunom którzy nie podejmą zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej ze względu na potrzebę udzielenia wsparcia osobie uprawnionej do świadczenia wspierającego, wspólnie z nią zamieszkującemu i gospodarującemu.
Szczegółowe informacje dotyczące samego świadczenia wspierającego znajdą Państwo w placówkach oraz na stronach Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Specjalny zasiłek opiekuńczy
Z dniem wejścia w życie ustawy o świadczeniu wspierającym czyli 1 stycznia 2024 r. zostaje uchylony art. 16a ustawy o świadczeniach rodzinnych regulujący zasady przysługiwania specjalnego zasiłku opiekuńczego. Oznacza to, że od tej daty specjalny zasiłek opiekuńczy nie będzie już przyznawany. Jedynie, na podstawie przepisów przejściowych zasiłek ten będzie mógł być przyznawany także po 31 grudnia 2023 r. w pewnych przypadkach na zasadzie zachowania praw nabytych.
Zasady przyznawania tzw. nowego świadczenie pielęgnacyjnego
– Świadczenie pielęgnacyjne na nowych zasadach obowiązujących od 1 stycznia 2024 r. (tzw. nowe świadczenie pielęgnacyjne) będzie przysługiwać wyłącznie osobom sprawującym opiekę nad osobą z niepełnosprawnościami w wieku do ukończenia 18. roku życia, natomiast osoba z niepełnosprawnościami, nad którą opieka była sprawowana będzie mogła ubiegać się o przyznanie dla niej świadczenia wspierającego przyznawanego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
– Osoba pobierająca świadczenie pielęgnacyjne, która sprawuje opiekę nad dzieckiem w wieku do ukończenia 18. roku życia i która będzie chciała po 31 grudnia 2023 r. otrzymać świadczenie pielęgnacyjne na nowych zasadach (czyli z możliwością podejmowania zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej bez ograniczeń) musi po tej dacie zrezygnować z pobierania świadczenia pielęgnacyjnego na podstawie starych przepisów i złożyć wniosek o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego na podstawie nowych przepisów.
– Złożenie przez osobę wymagającą opieki wniosku o przyznanie świadczenia wspierającego w ZUS będzie skutkować wstrzymaniem wypłaty opiekunowi tej osoby świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego lub zasiłku dla opiekuna. Świadczenie pielęgnacyjne, specjalny zasiłek opiekuńczy lub zasiłek dla opiekuna przyznane/wypłacone opiekunowi za okres za który osoba wymagająca opieki otrzymała świadczenie wspierające będzie świadczeniem nienależnie pobranymi podlegającym zwrotowi wraz z odsetkami, do którego to zwrotu zobowiązany zostanie opiekun. Osoba z niepełnosprawnościami, składając w ZUS wniosek o świadczenie wspierające będzie mogła zdecydować od jakiego miesiąca chce mieć przyznane przez ZUS świadczenie wspierające, aby nie otrzymywać świadczenia wspierającego za ten sam okres za który jej opiekun otrzymał w gminie świadczenie pielęgnacyjne, specjalny zasiłek opiekuńczy lub zasiłek dla opiekuna i tym samym uniknąć sytuacji powstania nienależnych świadczeń po stronie jej opiekuna.
W przypadku złożenia przez osobę wymagającą opieki wniosku o ustalenie prawa do świadczenia wspierającego osoby mające ustalone prawo do świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego lub zasiłku dla opiekuna zobowiązane są o tym fakcie niezwłocznie zawiadomić tut. Ośrodek.
– W przypadku gdy opiekun otrzymujący świadczenie pielęgnacyjne na nowych zasadach będzie sprawował opiekę nad więcej niż jedną osobą w wieku do ukończenia 18. roku życia legitymującą się odpowiednim orzeczeniem o niepełnosprawności lub znacznym stopniu niepełnosprawności, to wysokość świadczenia pielęgnacyjnego jest podwyższana o 100% na drugą i każdą kolejną osobę, nad którą sprawowana jest opieka – warunkiem jest złożenie wniosku przez opiekuna podwyższenie świadczenia pielęgnacyjnego.
– W przypadku śmierci osoby wymagającej opieki, osoba sprawująca opiekę zachowuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego do ostatniego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpił zgon osoby wymagającej opieki, (dotyczy to również osób pobierających świadczenie pielęgnacyjne, specjalny zasiłek opiekuńczy na podstawie przepisów dotychczasowych oraz osób pobierających zasiłek dla opiekuna).
Zmiany w zasadach ustalania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego po 1 stycznia 2024 r.
– osoby sprawujące opiekę nie będą musiały rezygnować z aktywności zawodowej, aby otrzymać świadczenie pielęgnacyjne,
– uchylono przepis uzależniający przyznanie świadczenia rolnikom, małżonkom rolników lub domownikom od warunku zaprzestania prowadzenia gospodarstwa rolnego lub pracy w gospodarstwie rolnym.
– uchylono przepis warunkujący przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego od daty powstania niepełnosprawności,
– przyznano prawo do świadczenia pielęgnacyjnego osobie sprawującej opiekę, która ma ustalone prawo do własnej emerytury, renty rodzinnej z tytułu śmierci małżonka przyznanej w przypadku zbiegu prawa do renty rodzinnej i innego świadczenia emerytalno-rentowego, renty socjalnej, zasiłku stałego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego, rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego, o którym mowa w ustawie z dnia 31 stycznia 2019 r. o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym, lub świadczenia pieniężnego przyznanego na zasadach określonych w ustawie z dnia 8 lutego 2023 r. o świadczeniu pieniężnym przysługującym członkom rodziny funkcjonariuszy lub żołnierzy zawodowych, których śmierć nastąpiła w związku ze służbą albo podjęciem poza służbą czynności ratowania życia lub zdrowia ludzkiego albo mienia,
– uchylono art. 27 ust. 5 ustawy o świadczeniach rodzinnych, ograniczającego zbiegi wymienionych w tym przepisie świadczeń rodzinnych.
– zmieniono katalog osób uprawnionych do świadczenia pielęgnacyjnego, od 1 stycznia 2024r. będzie ono przysługiwać:
1) matce albo ojcu,
2) innym osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1359 oraz z 2022 r. poz. 2140) ciąży obowiązek alimentacyjny, a także małżonkom,
3) opiekunowi faktycznemu dziecka,
4) rodzinie zastępczej, osobie prowadzącej rodzinny dom dziecka, dyrektorowi placówki opiekuńczo-wychowawczej, dyrektorowi regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej albo dyrektorowi interwencyjnego ośrodka preadopcyjnego,
– jeżeli sprawują opiekę nad osobą w wieku do ukończenia 18. roku życia legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.
Uwaga: opisane wyżej, nowe warunki przyznawania świadczenia pielęgnacyjnego, które obowiązywać będą od 1 stycznia 2024 r. nie dotyczą osób, które, na zasadzie zachowania praw nabytych, będą pobierać to świadczenie na podstawie przepisów dotychczasowych.
Przepisy przejściowe regulujące ochronę praw nabytych opiekunów osób z niepełnosprawnościami, którzy pobierają świadczenie pielęgnacyjne, specjalny zasiłek opiekuńczy na podstawie obecnych przepisów i warunki zachowania prawa do tych świadczeń po 31 grudnia 2023 r.
Osoby, które nabyły bądź nabędą na starych, obowiązujących do 31 grudnia 2023 r. przepisach, prawo do świadczenia pielęgnacyjnego albo specjalnego zasiłku opiekuńczego będą mogły w dalszym ciągu pobierać wymienione świadczenia zgodnie z dotychczasowymi przepisami.
– W sprawach o świadczenie pielęgnacyjne i specjalny zasiłek opiekuńczy, do których prawo powstało do dnia 31 grudnia 2023 r., stosuje się przepisy dotychczasowe;
– Osoby, którym przed 1 stycznia 2024 r., albo po tej dacie, ale, na zasadach obowiązujących do dnia 31 grudnia 2023 r., przyznane zostało co najmniej do dnia 31 grudnia 2023 r. prawo do świadczenia pielęgnacyjnego albo specjalnego zasiłku opiekuńczego, zachowują, na zasadach obowiązujących do dnia 31 grudnia 2023 r., prawo do tych świadczeń nie dłużej jednak niż do końca okresu, na który prawo zostało przyznane;
– W/w osoby zachowują prawo do świadczenia pielęgnacyjnego albo specjalnego zasiłku opiekuńczego na zasadach obowiązujących do dnia 31 grudnia 2023 r., również w przypadku, gdy osobie nad którą sprawują opiekę zostało wydane nowe orzeczenie o stopniu niepełnosprawności albo orzeczenie o niepełnosprawności. Warunkiem zachowania prawa odpowiednio do świadczenia pielęgnacyjnego albo specjalnego zasiłku opiekuńczego w tym przypadku będzie złożenie wniosku o nowe orzeczenie o stopniu niepełnosprawności albo o niepełnosprawności w terminie 3 miesięcy od dnia następującego po dniu, w którym upłynął termin ważności dotychczasowego orzeczenia o stopniu niepełnosprawności albo orzeczenia o niepełnosprawności, a następnie złożenie wniosku o ustalenie prawa odpowiednio do świadczenia pielęgnacyjnego albo specjalnego zasiłku opiekuńczego w terminie 3 miesięcy, licząc od wydania orzeczenia o stopniu niepełnosprawności albo o niepełnosprawności
– Prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego na zasadach dotychczasowych przysługiwać będzie w/w osobom również po upływie okresu zasiłkowego, na który prawo zostało przyznane (czyli także na kolejne okresy zasiłkowe) pod warunkiem, że wniosek o ustalenie prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego na nowy okres zasiłkowy zostanie złożony w terminie 3 miesięcy od dnia następującego po dniu, w którym zakończył się dotychczasowy okres zasiłkowy.
Osoby, które wybiorą świadczenia opiekuńcze na ,,starych zasadach”, nie będą mogły nadal podjąć zatrudnienia, innej pracy zarobkowej ani otrzymywać emerytury.
W przypadku, gdy osoba wymagająca opieki lub osoba uprawniona do jej reprezentowania złożą wniosek o ustalenie prawa do świadczenia wspierającego, postępowanie z wniosku o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego, lub zasiłku dla opiekuna zostanie zawieszone do czasu rozstrzygnięcia sprawy z wniosku o ustalenie prawa do świadczenia wspierającego.
Świadczenie pielęgnacyjne oraz specjalny zasiłek opiekuńczy przyznane na zasadach dotychczasowych oraz zasiłek dla opiekuna, nie przysługują jeżeli osoba wymagająca opieki będzie miała przyznane prawo do świadczenia wspierającego.
