„Czas na aktywność” | Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Lipnicy Murowanej

„Starsi ludzie są jak biblioteki pełne książek, które jeszcze nie zostały napisane”

Ernest Hemingway

1. Diagnoza

Problematyka starości i starzenia się stanowi ważny element współczesnej polityki społecznej państwa, nazywanej często polityką senioralną. Osoby starsze są grupą, która w znacznej mierze buduje nasze społeczeństwo. To grupa, która zasługuje na szczególny szacunek i wsparcie, jak również godne przeżywanie jesieni życia w poczuciu bezpieczeństwa, stabilizacji, spokoju. Jednym z podstawowych problemów współczesnych czasów jest proces starzenia się społeczeństw. Osoby starsze są najbardziej narażone na zagrożenia współczesnego „zmodernizowanego” świata. Seniorzy stanowią znaczny odsetek osób korzystających z rożnych form wsparcia i pomocy. Nierzadko czują się oni samotni, nie mając najbliższej rodziny lub mając własne dzieci pochłonięte pracą i swoim życiem, nie znajdujące dla nich czasu. Osoby starsze często wymagają wsparcia ze strony innych osób i/lub instytucji. Samodzielność życiowa, autonomia czy stan zdrowia seniorów determinuje ich jakość życia, a to wpływa z kolei na wydłużenie życia seniorów, z których doświadczenia i wiedzy możemy czerpać nieocenione korzyści.

Gmina Lipnica Murowana to gmina wiejska, leżąca w powiecie bocheńskim. W skład gminy wchodzi pięć sołectw o zróżnicowanej wielkości pod względem liczby mieszkańców, tj. Lipnica Murowana, Lipnica Dolna, Lipnica Górna, Rajbrot i Borówna. Największe z nich stanowi sołectwo Rajbrot. Gmina Lipnica Murowana graniczy z gminami: Czchów, Gnojnik, Iwkowa, Laskowa, Nowy Wiśnicz oraz Żegocina. Siedzibą gminy jest Lipnica Murowana. Gmina obejmuje powierzchnię ok. 60,62 km² powierzchni, co stanowi 9,6% powierzchni powiatu bocheńskiego, 0,4% powierzchni województwa małopolskiego oraz 0,02% powierzchni kraju (Raport o stanie Gminy Lipnica Murowana za rok 2022). Gęstość zaludnienia w gminie wynosi 92 osoby/km² (GUS, 2022).

Dane na temat liczby ludności przedstawiają się następująco: osoby w wieku 60-64 lata: 369, w tym 181 mężczyzn i 188 kobiet, osoby w wieku 65-69 lat: 266, w tym 127 mężczyzn i 139 kobiet, osoby w wieku 70 lat i więcej: 512, w tym 219 mężczyzn i 293 kobiety (GUS, 2022). Według stanu na dzień 30.06.2023r. Gmina Lipnica Murowana posiadała 5547 mieszkańców, w tym 2843 mężczyzn i 2704 kobiety (GUS, 2023). Według stanu na dzień 31.12.2022r. Gminę Lipnica Murowana zamieszkiwały 1274 osoby w wieku przedprodukcyjnym (w tym 675 mężczyzn i 599 kobiet), 3311 osób w wieku produkcyjnym (w tym 1820 mężczyzn i 1491 kobiet) oraz 966 osób w wieku poprodukcyjnym (w tym 346 mężczyzn i 620 kobiet) (GUS, 2022).

Na terenie Gminy Lipnica Murowana działa Uniwersytet Trzeciego Wieku, angażując się aktywnie w życie społeczności, podejmując różne inicjatywy. Uniwersytet oferuje ciekawe wykłady tematyczne, warsztaty, wycieczki krajowe i zagraniczne, zajęcia speed-ball, spotkania brydżowe. Uniwersytet został utworzony wiosną 2013 roku w celu zaktywizowania mieszkańców gminy, zwłaszcza tych, którzy na emeryturze chcą nadal pomnażać swoją wiedzę, poznawać nowe zagadnienia, czynnie uczestniczyć w życiu gminy i propagować zdrowy tryb życia. Uniwersytet podlega ciągłej ewolucji, której sam jest motorem, aby jak najefektywniej wykorzystać możliwe źródła wsparcia i formy współpracy.

W roku 2023 pomocą Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Lipnicy Murowanej objęte były 54 osoby w wieku 60 i więcej lat, najwięcej z powodu długotrwałej lub ciężkiej choroby (27 osób), niepełnosprawności (17 osób). Wśród w/w osób 10 korzystało z usług opiekuńczych świadczonych w miejscu zamieszkania przez opiekunkę GOPS. Ponadto 4 osoby w wieku 60 i więcej lat objętych było usługami asystenta osobistego osoby niepełnosprawnej. Z usług środowiskowego domu samopomocy korzystały 4 osoby w wieku 60 lat i więcej. Co więcej, z doświadczeń płynących z pracy środowiskowej wynika, że na terenie tut. gminy zamieszkują osoby unikające kontaktów społecznych, dla których możliwość wyjścia z domu i spotkania się z innymi ludźmi byłaby czynnikiem niezwykle korzystnym, pozwalającym lepiej funkcjonować w codziennym życiu, utrzymać poprawne samopoczucie oraz zdrowie.

Choroby wieku podeszłego to problem, z którym przyjdzie się zmagać każdemu z nas. Ciało i organizm człowieka w ciągu całego życia podlegają różnorodnym przemianom. Wraz z upływem czasu pojawiają się różnego rodzaju niedomagania w funkcjonowaniu poszczególnych narządów w organizmie człowieka. Na dolegliwości i schorzenia wieku podeszłego wpływ mają różne czynniki. Należą do nich m.in. nieodpowiedni tryb życia (w tym brak ruch), nieodpowiednia dieta, stres, obniżona samoocena, ale także czynniki ryzyka wynikające np. z predyspozycji genetycznych. W budowaniu stabilnego i bezpiecznego życia seniorów duże znaczenie ma wspólna troska i działanie instytucji państwowych, które dostrzegają w swojej pracy potrzeby seniorów. Świadomość w/w problemów oraz troska o jakość życia seniorów Gminy Lipnica Murowana spowodowała, że pracownicy Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Lipnicy Murowanej wprowadzili do swej pracy projekty socjalne, które stanowią innowacyjną metodę pracy.

Projekt socjalny jest zespołem zaplanowanych działań mających na celu poprawę sytuacji społecznej, oparty na założeniach teoretycznych oraz diagnozie społecznej. Jest on adresowany do określonej jednostki, grupy czy społeczności. Pracownicy socjalni tut. Ośrodka mają wszechstronne rozeznanie problemów i potrzeb osób starszych z terenu Gminy Lipnica Murowana, z uwagi na codzienną pracę z nimi. Wychodząc naprzeciw potrzebom osób starszych, kierując się potrzebą podniesienia ich jakości życia, w tym zdrowia, niezależności, wiary we własne możliwości pracownicy Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Lipnicy Murowanej postanowili podjąć inicjatywę realizacji projektu socjalnego pt. „Czas na aktywność” mającego na celu podniesienie jakości życia seniorów oraz ich samodzielności w codziennym życiu m.in. poprzez aktywizację społeczną, rozwijanie nowych zainteresowań, podniesienia poczucia bezpieczeństwa, zwiększenie świadomości i wiedzy na temat zdrowego stylu życia i ochrony zdrowia.

Realizacja projektu i zadania w nim zawarte są odpowiedzą na potrzeby osób starszych w Gminie Lipnica Murowana, jakimi są: organizacja czasu wolnego, zwiększenie świadomości i wiedzy na temat zdrowego stylu życia i ochrony zdrowia, integracja, rozwój nowych zainteresowań i umiejętności, pogłębienie wiedzy na temat bezpieczeństwa w życiu codziennym oraz przysługujących praw, rozwój kulturalny, objęcie indywidualnym wsparciem.

Na zdrowie osób starszych wpływa m.in. odżywianie, tryb życia, aktywność fizyczna i społeczna. Nieumiejętne zarządzanie czasem wolnym, deficyt w zakresie zainteresowań, poczucie osamotnienia mogą prowadzić do pojawienia się zaburzeń depresyjnych obniżających sprawność funkcji poznawczych. W związku z tym warto dbać o trening funkcji poznawczych, prowadzić aktywny tryb życia czy zdrowo odżywiać się. Choroby wieku starczego zaburzają codzienne funkcjonowanie seniora, a w kolejności osoba starsza wymaga coraz więcej pomocy w opiece, czynnościach dnia codziennego. Dlatego też istotne jest zachowywanie w jak najdłuższej perspektywie czasowej autonomii i niezależności.

Seniora często postrzega się jako osobę, która najlepsze lata ma już za sobą, a czas który mu pozostał powinien spędzić w domowym zaciszu. Okazuje się jednak, że jesień życia może być wyjątkowym okresem dla każdej osoby…

2. Cel główny i cele szczegółowe projektu

Głównym celem realizacji projektu „Czas na aktywność” jest podniesienie jakości życia seniorów oraz ich samodzielności życiowej.

Cele szczegółowe to:

nauka aktywnego spędzania czasu poprzez organizację czasu wolnego seniorom,
aktywizacja społeczna,
zwiększenie świadomości i wiedzy na temat zdrowego stylu życia i ochrony zdrowia,
dbałość o zdrowie i sprawny umysł seniorów,
integracja seniorów,
rozwój nowych zainteresowań i umiejętności,
podniesienie poczucia bezpieczeństwa seniorów w życiu codziennym,
pogłębienie wiedzy na temat przysługujących seniorom praw,
rozwój kulturalny,
pokonywanie własnych barier i słabości,
zwiększenie wiary we własne siły i umiejętności,
objęcie indywidualnym wsparciem,
podniesienie umiejętności udzielania pierwszej pomocy.

Planowane jest osiągnięcie wszystkich w/w celów poprzez udział seniorów w projekcie socjalnym „Czas na aktywność”.

3. Odbiorcy projektu

Projekt socjalny „Czas na aktywność” adresowany jest do seniorów. Na potrzeby projektu za seniorów rozumie się osoby w wieku 60 lat i więcej zamieszkujące na terenie Gminy Lipnica Murowana, w tym korzystające ze wsparcia Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Lipnicy Murowanej.

4. Instytucje zaangażowane

Organizatorem projektu „Czas na aktywność” jest Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Lipnicy Murowanej. Realizacja projektu odbywa się we współpracy z następującymi podmiotami:

Gminny Dom Kultury w Lipnicy Murowanej,
Urząd Gminy w Lipnicy Murowanej,
Komisariat Policji w Nowym Wiśniczu,
Komenda Powiatowa Policji w Bochni,
Służba Parków Krajobrazowych,
Koło Gospodyń Wiejskich z Lipnicy Dolnej,
Publiczna Szkoła Podstawowa w Lipnicy Murowanej,
Gminna Biblioteka Publiczna w Lipnicy Murowanej,
SPGZOZ w Lipnicy Murowanej, w tym filia w Rajbrocie,
Porady Żywieniowo-Dietetyczne SylVita
Informatyk,
Fizjoterapeuta,
Kancelaria Radcy Prawnego Daniel Gola,
„Inhead” Katarzyna Laberschek (psycholog),
MALMED usługi Tomasz Malaga (ratownik medyczny).

5. Termin realizacji

Kwiecień – Grudzień 2024 r.

6. Budżet projektu socjalnego

Projekt socjalny finansowany będzie ze środków własnych w ramach działalności bieżącej Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Lipnicy Murowanej oraz ze źródeł zewnętrznych w formie dotacji Wojewody Małopolskiego na realizację zadania własnego polegającego na utrzymaniu ośrodka pomocy społecznej, w związku z realizacją dodatkowych działań wynikających z rozeznanych potrzeb. Kwota budżetu Państwa przeznaczona na realizację w/w zadania: 12.551,00 zł.

7. Zakładane rezultaty projektu

Zaplanowane zadania projektu socjalnego „Czas na aktywność” będą skierowane do Seniorów, dla których ważne jest podniesienie jakości ich życia oraz samodzielności życiowej. Spotkania ze specjalistami (dietetykiem, pielęgniarką, fizjoterapeutą) mają mieć charakter warsztatów, pogadanek, prelekcji, w trakcie których Seniorzy otrzymają informacje co jest niezbędne do prowadzenia zdrowego stylu życia i ochrony zdrowia.

Podczas spotkania z dietetykiem Seniorzy będą mieli okazję zwiększyć swoją wiedzę na temat zdrowego stylu życia, racjonalnego żywienia, profilaktyki zdrowotnej i żywieniowej między innymi poprzez weryfikację składów popularnych produktów spożywczych, omówienie talerza zdrowego odżywiania oraz piramidę zdrowego żywienia i aktywności fizycznej dla osób w wieku starszym. Seniorzy dowiedzą się, jak właściwie odżywiać się by poprawić swoje zdrowie i samopoczucie.

Spotkanie osób starszych z pielęgniarką środowiskową pogłębi ich wiedzę na temat wielu chorób, schorzeń, ich genezy, czynników wpływających na ich powstanie oraz postępowaniem w różnych przypadkach. Wszyscy uczestnicy spotkania będą mieli także możliwość dokonania pomiaru ciśnienia tętniczego.

Podczas spotkania z fizjoterapeutą omówiona zostanie profilaktyka schorzeń kręgosłupa i układu ruchu. Seniorzy dowiedzą się o różnych schorzeniach oraz ich leczeniu. Zaproponowane zostaną również proste ćwiczenia wzmacniające, rozciągające. Podczas zajęć ogólnorozwojowych z fizjoterapeutą będzie z kolei można sprawdzić swoją formę podczas gimnastyki kręgosłupa.

Coraz liczniejsza grupa osób w wieku dojrzałym odsunięta od aktywności zawodowej oczekuje pomocy i wsparcia społecznego w zaspokajaniu potrzeb edukacyjnych, kulturalnych, uczestnictwa w życiu społecznym, aby jak najdłużej podtrzymywać aktywność i samodzielność warunkującą zachowanie zdrowia, niezależności. Zapoznanie uczestników z propozycjami działalności kulturalno-edukacyjnej w bibliotece, a także zdobycie i pogłębienie wiedzy w zakresie potrzeb i oczekiwań seniorów wobec instytucji kultury jest zatem bardzo istotne. Większość osób starszych nie pracuje i nie uczy się, dlatego też przyjaznym miejscem do poznawania nowych form aktywizacji twórczej, edukacji w zakresie obsługi nowych mediów, czy integracji międzypokoleniowej może być biblioteka.

W ramach innych działań pracownicy socjalni świadczyć będą pomoc seniorom w zgłoszeniu się do Projektu „Małopolski Tele-Anioł 2.0”, w którym będzie można skorzystać z opasek bezpieczeństwa (gwarantujących możliwość szybkiego wezwania pomocy w przypadku zaistnienia takiej potrzeby), a także w razie konieczności – usług opiekuńczych, sąsiedzkich usług opiekuńczych czy usług teleopiekuńczych.

Warsztaty kulinarne prowadzone przez Koło Gospodyń Wiejskich z Lipnicy Dolnej umożliwią seniorom dzielenie się swoimi umiejętnościami kulinarnymi jak również poznawanie nowych przepisów i sprawdzanie się w praktyce podczas wspólnego przygotowywania potraw. Realizacja projektu to również pogłębienie czy zdobycie wiedzy na temat oszustw skierowanych wobec seniorów, zagrożeń płynących z Internetu, telefonu komórkowego, a także zasad zachowania bezpieczeństwa. W życiu seniora istotne jest zachowanie jak największej liczby połączeń nerwowych gwarantujących sprawne funkcjonowanie umysłu. Trening funkcji poznawczych prowadzony przez psychologa umożliwi rozwój i wzmocnienie umiejętności kognitywnych, co przełoży się na poprawę jakości życia seniorów. W ramach projektu pracownicy socjalni Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Lipnicy Murowanej zapoznają osoby starsze z możliwymi formami wsparcia, pomocy oraz przysługującymi świadczeniami. Poradnictwo prawne z zakresu prawa cywilnego, rodzinnego będzie doskonałą okazją do poznania własnych praw i uprawnień, jak również możliwością poznania odpowiedzi na nurtujące pytania. Warsztaty wykonywania masek obrzędowych prowadzone przez Gminny Dom Kultury w Lipnicy Murowanej stworzą warunki do integracji seniorów z dziećmi i młodzieżą z terenu Gminy Lipnica Murowana.

Seniorzy objęci projektem będą również mieli możliwość sprawdzenia swoich umiejętności udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej podczas zajęć praktycznych. Współpraca zawiązana ze Służbą Parków Krajobrazowych umożliwi uczestnictwo beneficjentów projektu w wyjeździe terenowym do Świetlicy Wiejskiej w Leksandrowej połączonym z podziwianiem krajobrazu a tym samym sprawdzeniem swojej wiedzy historycznej jak również udział w grze symulacyjnej umożliwiającej rozwój umiejętności planowania przestrzennego.

8. Harmonogram realizacji projektu socjalnego „Czas na aktywność”

	HARMONOGRAM REALIZACJI PROJEKTU „Czas na aktywność’’
	IV	V	VI	VII	VIII	IX	X	XI	XII
Zarządzanie projektem „Czas na aktywność”	X	X	X	X	X	X	X	X	X
Działanie 1 Rekrutacja uczestników projektu	X
Działanie 2 Spotkanie z dietetykiem – Edukacja żywieniowa osób starszych „Menu pod lupą”			X
Działanie 3 Spotkanie z pielęgniarką dotyczące profilaktyki zdrowotnej seniorów		X
Działanie 4 2 warsztaty kulinarne prowadzone przez Koła Gospodyń Wiejskich z Lipnicy Dolnej oraz Rajbrotu							X
Działanie 5 Poradnictwo prawne dla seniorów z zakresu prawa cywilnego, rodzinnego				X
Działanie 6 Zajęcia z psychologiem dbające o sprawny umysł seniora – „Trening funkcji poznawczych”								X
Działanie 7 Pomoc w rekrutacji do projektu „Małopolski Tele-Anioł 2.0”	X	X	X	X	X	X	X	X	X
Działanie 8 Poradnictwo socjalne dot. przysługujących seniorom świadczeń							X
Działanie 9 Spotkanie z funkcjonariuszem Policji dotyczące zasad zachowania bezpieczeństwa oraz rodzajów oszustw kierowanych wobec osób starszych						X
Działanie 10 Zajęcia ogólnorozwojowe z fizjoterapeutą – gimnastyka kręgosłupa					X
Działanie 11 Spotkanie z książką w bibliotece									X
Działanie 12 Prelekcja na temat profilaktyki schorzeń kręgosłupa prowadzony przez rehabilitanta/ fizjoterapeutę – „Rehabilitacja w życiu seniora”					X
Działanie 13 Zajęcia z informatykiem zapobiegające wykluczeniu cyfrowemu seniora							X
Działanie 14 Integracja międzypokoleniowa – spotkanie seniorów z grupą dzieci i młodzieży podczas warsztatów wykonywania masek obrzędowych									X
Działanie 15 Gra symulacyjna z zakresu planowania przestrzennego z przedstawicielami Służby Parków Krajobrazowych		X
Działanie 16 Wyjazd terenowy do Świetlicy Wiejskiej w Leksandrowej z przedstawicielem Służby Parków Krajobrazowych			X
Działanie 17 Kurs pierwszej pomocy przedmedycznej					X

9. Zakończenie

Działania w projekcie „Czas na aktywność” zostały zaplanowane w oparciu o przeprowadzoną przez pracowników socjalnych diagnozę w środowisku lokalnym oraz konsultacje z seniorami Gminy Lipnica Murowana i Klientami Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Lipnicy Murowanej. Wychodząc naprzeciw potrzebom seniorów Gminy Lipnica Murowana ustalono, iż zachodzi konieczność podejmowania działań w celu podniesienia jakości życia seniorów oraz ich samodzielności życiowej, do czego przyczyni się realizacja niniejszego projektu socjalnego.